Foça ve Çandarlı Kalesi

Kalenin yapımı araştırılırken ilk olarak M.Ö. 6. yüzyılda Pitane bölgesi içinde işlev gördüğü düşünülmektedir. Çünkü İonia ve Aiolis yerleşimleri, surlar ve iç kale surları olarak iç içe iki halka oluşturur.

Özellikle deniz kenarındaki bir site saldırılara açık olduğu için iç kaleden şehrin direnişi ve düşmanı caydırması aylar alabilir. Kalenin birçok kez yıkılıp inşa edilmiş olması ancak duvarlarındaki antik taşların bulunması bu görüşü doğrular niteliktedir. Bu taşlar MÖ 2. yy kale yapısındandır. Kalenin bugünkü plan ve hatlarına göre inşası, MS 14. yüzyılda Foça'yı ele geçiren ve ayrıcalık kazanan Cenevizliler tarafından yapılmıştır. Cenevizliler kendilerini korumak için hem Foça'da hem de Pitane'de muhteşem kaleler inşa etmişlerdir. Foça'dan Çandarlı Kalesi'ne taşlar getirilerek kölelere taşınırdı. Efsaneye göre en çok taşı taşıyan kölenin azat edileceği söylenmiş ve işin çabuk bitirilmesi sağlanmıştır. Cenevizliler Pitane kalesini inşa ettikleri sırada Türkler de Batı Anadolu fetihlerini tamamlamak üzereydiler. Bir süre sonra Foça Saruhanoğulları ve Pitane de Karesi Beyliği'nin eline geçmiştir. Pitan alındıktan sonra Türkler bu ünlü kaleden dolayı bu yerleşim merkezine Asar veya Hisar adını vermişlerdir.